Szkolenia i treningi to ważne elementy rozwoju zawodowego i osobistego. Jednakże, aby były one skuteczne, ważne jest, aby uczestnicy mieli odpowiednie nastawienie i motywację do aktywnego uczestnictwa. Niestety, często spotyka się sytuacje, w których poszczególni uczestnicy lub całe grupy mają różne nastawienia do szkolenia, co wpływa na ich zaangażowanie i efektywność nauki.
Do głównych przyczyn różnic w nastawieniu do szkolenia należą: dobre lub złe rozpoznanie potrzeb szkoleniowych, wcześniejsze doświadczenia pracowników w danym zakresie, czas przeprowadzania szkolenia, a także osobowość i otwartość poszczególnych uczestników. Jeśli temat szkolenia nie trafia w potrzeby, można spodziewać się co najwyżej neutralnego nastawienia uczestników. Natomiast pozytywne doświadczenia prowadzą do przyjaznej postawy wobec kolejnego szkolenia, a negatywne do ostrożnego, a niekiedy nieufnego traktowania trenera.
Organizacja szkoleń w okresie największej aktywności pracowników lub w czasie weekendu może negatywnie nastawiać do szkolenia. To samo dotyczy spotkań, o których pracownicy dowiedzieli się na krótko przed ich rozpoczęciem, otrzymując zaproszenie „nie do odrzucenia”. Podejście do szkoleń zależy także od osobowości poszczególnych uczestników, ich otwartości i chęci rozwoju.
Nastawienie do szkoleń jest splotem czynników sytuacyjnych i charakterystyk poszczególnych osób. Można je uporządkować w dwóch wymiarach: ustosunkowania uczestników do swojej firmy, jej polityki, sposobów zarządzania itd., oraz do własnego rozwoju. Rysunek przedstawia typologię nastawień grup do szkoleń.
Zainteresowani uczestnicy doceniają wartość większości szkoleń i pragną z każdego z nich skorzystać. W trakcie szkolenia są aktywni i otwarci na proponowane treści i rozwiązania. Proszą o przykłady z różnych dziedzin życia, szukając zastosowań i przykładów także pozazawodowych. Dystans do własnej firmy powoduje, że szkolenia traktują przede wszystkim jako odskocznię do dalszej kariery niekoniecznie związanej z obecną firmą. Dlatego też potrafią krytykować rozwiązania własnej firmy. Zadają pytania, także w trakcie przerw, proszą o dodatkową literaturę. Uczestnicy Zainteresowani stanowią pomoc dla trenera w trudniejszych sytuacjach.
Entuzjaści ich zachowania są podobne do Zainteresowanych. Różnica polega na tym, że główny temat rozmów i dyskusji dotyczy kwestii codziennych doświadczeń firmowych. Poznawane treści i metody Entuzjaści starają się przełożyć na praktykę działania w firmie. Entuzjaści dążą niekiedy do utrzymania kontaktów z trenerem także poza szkoleniem, traktując go jako autorytet lub partnera w rozwiązywaniu problemów firmowych. W trakcie szkolenia i po jego zakończeniu są rzecznikami wprowadzania nowych rozwiązań.
Oponenci osoby określane tym terminem mają zarówno negatywny stosunek do firmy, jak i do własnego rozwoju. W prowadzonych szkoleniach przejawia się to różnymi zachowaniami. Z jednej strony może być to bierność, wycofywanie się z udziału w ćwiczeniach i dyskusji, a z drugiej – jawne podważanie treści proponowanych przez trenera. To, która aktywność ujawni się, zależy od obawy przed konsekwencjami oraz śmiałości uczestnika. W tej grupie są też uczestnicy, którzy przyjeżdżają na szkolenia wyłącznie w celach, nazwijmy to, rekreacyjno-integracyjnych. Oponenci mogą stwarzać trenerowi sytuacje trudne.
Sceptycy w przypadku tych uczestników mamy do czynienia z pozytywnym stosunkiem do firmy, ale niechęcią do własnego rozwoju. Konsekwencją obu tendencji jest ostrożne podejście do propozycji trenera. Częstym komentarzem pojawiającym się u tych osób jest stwierdzenie, że trener nie zna dobrze specyfiki danej firmy. Uczestnik-Sceptyk daje do zrozumienia trenerowi i grupie, że wie lepiej jak robić to, co jest przedmiotem szkolenia. Tendencja ta jest szczególnie silna i widoczna, gdy ma dłuższy staż w firmie. W odróżnieniu od Oponentów Sceptycy są bardziej zaangażowani w dyskusje dotyczące swojego przedsiębiorstwa niż dyskusje na temat prawidłowości ogólnych. Jednak podobnie jak Oponenci są zarzewiem sytuacji trudnych.
Typologia ta nie aspiruje do jednoznacznego zaklasyfikowania każdego uczestnika do jednego z typów. W ramach każdego z tych typów można mówić o silniejszych i słabszych tendencjach do opisywanych zachowań. Ponadto z punktu widzenia statystyki można przewidywać, że najwięcej osób będzie mieścić się gdzieś w środku prezentowanej typologii. Niemniej jednak klasyfikacja grupy lub pojedynczych uczestników ze względu na ich nastawienie, a w konsekwencji motywację do aktywnego udziału w szkoleniu, może pomóc trenerowi w bardziej umiejętnym podejściu do grupy i przewidywaniu niektórych zachowań. To z kolei ułatwia radzenie sobie w sytuacjach trudnych i pozwala na lepszy kontakt ze szkoloną grupą.
Konsultant Szkoleniowy Przemysław Gajek
