Wykład jest jedną z najczęściej stosowanych metod nauczania na wyższych uczelniach i w różnego rodzaju szkołach. W trakcie szkoleń i treningów jest stosowany rzadziej, ale w niektórych sytuacjach może pełnić pomocną funkcję w realizacji celów szkoleniowych. W przeciwieństwie do tradycyjnego wykładu, wykład w trakcie szkolenia powinien być krótszy i zawierać informacje podane w sposób umożliwiający łatwe ich przyswojenie.
Celem wykładu w ramach szkoleń i treningów może być wprowadzenie do problematyki lub podsumowanie ćwiczeń lub praktycznych działań. Wykład wprowadzający powinien określać cel racjonalny, jakim jest zapoznanie uczestników z daną problematyką, ale także cel egzystencjalny, takiego jak wywołanie poczucia ciekawości, zainteresowania lub nawet niedosytu. W takiej sytuacji uczestnicy wykonują kolejne zadania z większą motywacją. Wykład wprowadzający może pełnić także funkcję określania poziomu, do którego trener będzie porównywał reakcje uczestników w trakcie wykonywania ćwiczeń.
Podstawowym warunkiem przygotowania wykładu jest określenie klarownej struktury. Istnieją dwa sposoby tworzenia struktury wykładu: „od dołu” i „od góry”. Metoda „od dołu” składa się z kilku etapów: wypisanie słów, zdań, skojarzeń mających związek z tematem wykładu, pogrupowanie określeń na podobne tematycznie klasy, nazwanie każdej klasy w ten sposób, aby stanowiła ważny aspekt tematu wykładu i połączenie opisów w ramach klas w logiczny związek. Metoda „od góry” polega na określeniu najpierw struktury, a następnie zagadnień o węższym zakresie, dotyczących tematu wykładu.
Ważnym aspektem przygotowania wykładu jest na tym etapie zilustrowanie treści obrazami, opowieściami itp. Prezentacja wykładu może być prowadzona z wykorzystaniem map umysłowych, które są uprzednio przygotowane przez trenera, ale rysowane w trakcie szkolenia. Mapa umysłowa umożliwia uczestnikom łatwiejsze śledzenie struktury wykładu, pełną kontrolę nad treścią i większe zaangażowanie w słuchanie.
Współczesne metody uczenia się opierają się na założeniu, że nasz mózg nie działa liniowo, lecz wielokierunkowo. Oznacza to, że każda docierająca do nas informacja uruchamia sieć skojarzeń. Nowoczesne metody uczenia się, takie jak mapy umysłowe, umożliwiają prezentację treści w sposób nieliniowy, co ułatwia zapamiętywanie i rozumienie prezentowanej wiedzy.